Zanim pojawił się Jeep

„Czy ktokolwiek słyszał o mule, który chodziłby tylko na dwóch łapach?” Otto Zachow

Wszyscy miłośnicy pojazdów 4×4 powinni pamiętać, że nie jest on wynalazkiem pojedynczej osoby czy firmy. Potrzeba skonstruowania takiego pojazdu ewoluowała od początku XX wieku.

Na przełomie wieku XIX i XX drogi w Stanach Zjednoczonych były w takim stanie, że zwykła niedzielna wycieczka automobilem mogła zakończyć się prawdziwym koszmarem. Ówczesne drogi nie odstraszyłyby jedynie najtwardszych z dzisiejszych miłośników jazdy terenowej. Powstała więc potrzeba skonstruowania cywilnego pojazdu z napędem na cztery koła. Natomiast pierwsza wojna światowa, podczas której armia amerykańska po raz pierwszy wykorzystała samochody ciężarowe wyposażone w napęd na wszystkie koła, udowodniła użyteczność tych pojazdów. Pojawiła się potrzeba skonstruowania dla armii solidnego, dostosowanego do aktualnych osiągnięć techniki pojazdu, niezawodnego w boju. Tak więc wojsko przedstawiło projektantom listę wymogów i parametrów konstrukcyjnych potrzebnych do budowy odpowiedniego samochodu, co w konsekwencji spowodowało narodziny Jeep’a.

Jeep to legenda i nie da się temu zaprzeczyć. Współcześnie nazwa jeep to nie tylko marka samochodu, to również synonim napędu na cztery koła. Zanim zaczniemy jednak studiować jego historię, warto wiedzieć, że na przełomie wieków istniało wiele wartościowych pojazdów z napędem 4×4 – poprzedników Jeep’a. Nie wolno nam zapomnieć o ogromnym znaczeniu samych tych pojazdów, jak i ich twórców oraz zdarzeń, które poprzedzały narodziny marki Jeep. Warto, więc cofnąć się trochę bardziej w czasie i prześledzić ten moment …zanim pojawił się Jeep.

• 1824r. na początku ery napędu parowego powstaje w Anglii pierwszy pojazd z napędem 4×4. Jego konstruktorzy to Tomothy Burstill i John Hill. Pojazd dodatkowo posiada hamulce na przednie koła i silnik z wahaczowym przeniesieniem napędu. System napędowy działał dobrze, czego niestety nie można powiedzieć o kotle, który eksplodował w roku 1927.

• 1900r. Robert E. Twyford (Twyford Motor Vehicle Company) uzyskuje patent na system napędu na cztery koła. Do roku 1902 zbudowano co najmniej jeden, a być może nawet trzy pojazdy. Niestety mimo sukcesów firma wypadła z rynku.

• 1900r. Charles Cotta konstruuje parowy pojazd wycieczkowy z łańcuchowym napędem czterech kół. Projekty oraz patenty sprzedaje w roku 1903 firmie Milwaukee Four Wheel Drive Wagon Company, która najprawdopodobniej do roku 1907 skonstruowała niewielką liczbę samochodów osobowych i ciężarówek 4×4.

• ok. roku 1900 działający w Europie Ferdinand Porsche (twórca Volkswagena) tworzy samochód 4×4 z elektrycznym silnikiem w każdej piaście, nazwany La Toujours Contente. Testy pojazdu były obiecujące, jednak w efekcie okazało się, że osiąga jedynie prędkość 80km/h – gorszą od ówczesnego światowego rekordu prędkości o 19,3km/h.

• 1903r. wytwórnia samochodowa Spykera w Holandii konstruuje pierwszy wyścigowy pojazd 4×4 z kierowaną przednią osią. Auto odnosiło sukcesy w wyścigach, a ponadto świetnie spisywało się w złych warunkach atmosferycznych.
• 1905r. w USA Charles Van Winkle z San Joaquin w Kalifornii konstruuje i patentuje system napędu na cztery koła. Swój patent sprzedaje firmie Stockton Four Drive Auto Company, która ostatecznie go nie wykorzystuje.

• 1905r. Kapitan William A. Philips z 10 Pułku Piechoty stacjonującego w Fort Lewton, w stanie Washington, pisze obszerne opracowanie nt. aktualnego stanu techniki samochodowej oraz sposobu jej wykorzystania dla potrzeb armii. Proponował auta z napędem na cztery koła, ośmiocalowe opony terenowe i rozwijające prędkość min. 15 mil na godzinę. Porównując wykaz wymagań Philipsa z późniejszymi wymaganiami dla Jeepa znajdziemy szereg podobieństw:

Żródło: Jim Allen „Jeep”, Kraków 2002

• 1906r. American Motor Truck Company konstruuje swoją pierwszą ciężarówkę z napędem przenoszonym za pomocą łańcucha na cztery napędzane i skręcane koła. Podobno jeden z oryginalnych prototypów przetrwał do dziś w prywatnej kolekcji.

• 1906r. Couple Gear Freight Wheel Company rozpoczyna produkcję elektrycznych ciężarówek 4×4, przeznaczonych głównie do jazdy po mieście.

• Lata 1906-1914 Duplex Power Car Company produkuje Model B z napędem na cztery koła. Wszystkie ciężarówki firmy były dość udane i służyły podczas I wojny światowej.

• 1908r. Otto Zachow, mechanik z Wisconsin, patentuje pierwszą amerykańska kierowaną oś przednią. Przypadek sprawił, że Otto odkrył, iż samochód może bez problemu wyjechać z uskoku wykorzystując napęd tylnych kół. Wraz ze wspólnikiem Williamem Besserdich konstruują swój pierwszy prototyp, wykorzystujący układ napędu na cztery koła podobny do stosowanego dzisiaj. Powstaje firma Badger Four Wheel Drive Auto Company, znana później jako FWD. Po kilku ulepszeniach i przeprowadzonych testach zaprezentowano „Battleship” (okręt bojowy). Pojazd wystawiany był na targach i innych uroczystościach. Okazało się, że nic nie może go powstrzymać. Próby dotrzymania mu kroku w terenie przez 15 minut nie wyłoniły zwycięzcy nagrody w postaci 1000 dolarów. W 1960r. Battleship odbył tourne po Stanach Zjednoczonych. W Hollywood ścigał się nawet po Sunset Boulevard z Maxwellem z 1914 roku Jacka Benny’ego*. Jednak ten drugi nie miał z nim żadnych szans. Co ciekawe Battleship jest nadal na chodzie i można go zobaczyć w muzeum FWD w Pioneer Park.

*(Samochody Maxwell były produkowane w USA w latach 1905-1925, charakteryzowały się prostotą konstrukcji i tanimi materiałami. Były w tamtych czasach bardzo popularne. Model 25 Maxwell Touring Car –znany jako samochód Jacka Benny’ego jednego z największych gwiazdorów ówczesnego amerykańskiego radia i telewizji. Firma Maxwell-Briscoe Company została kupiona w roku 1921 przez Waltera P. Chryslera).

• 1911r. powstaje jednotonowa wojskowa ciężarówka Scout Car – na zakupionym przez armię podwoziu wycieczkowego samochodu FWD dobudowano skrzynię ładunkową. Wykorzystywany na trudniejszych odcinkach trasy do wydobywania z opresji innych testowych ciężarówek, w czerwcu 1912r. bierze udział w pierwszych zmotoryzowanych manewrach ciężarówek, następnie w wyścigu na trasie 240km – trasę z Fort Leonard w Missouri do Fort Riley w Kansas pokonuje w ciągu ośmiu godzin.

• Lata 1912-1919 – trzytonowe ciężarówki firmy FWD – Model B zostają podstawowym wyposażeniem armii amerykańskiej w czasie I wojny światowej

• Lata 1914-1919 – debiut ciężarówki Quad firmy Thomasa B. Jeffery Company, później sprzedanej Charlesowi Nashowi. Co ciekawe pierwszy prototyp Willysa również nosił nazwę Quad. Ciężarówki Quad służyły w amerykańskiej armii podczas I wojny światowej (w latach 50-tych Nash stał się częścią American Motors – właściciela linii produkcyjnej Jeep’a w latach 1970-1987).

• Lata 1914-1928 zastosowanie przez Livingooda w Modelu T Forda napędu na cztery koła.

• 1934r. – rewelacyjny, wykorzystywany przez wojsko w niemałych ilościach, Dodge K-39-X-4USA ze skrzynią biegów z dołączanym napędem przedniej osi (wcześniej napęd obu osi był stały).

• 1936r. – firma z Marmon-Herrington po przeróbce półtonowej ciężarówki Forda, wprowadza linię produkcyjną pojazdów z lżejszymi konstrukcjami. Swój wielki sukces ciężarówki M-H zawdzięczają nie tylko lekkiej konstrukcji, wyposażeniu w napęd 4×4 ale również dobrym materiałom Fordowskim.

• 1937r. Robert C. Howie oraz C. Wiley w wyniku eksperymentów prowadzonych przez armię konstruują wyposażony w karabin maszynowy pojazd, zwany „Bellyflopper”. Samochód nie posiadał zawieszenia, a jego dwuosobowa załoga, leżąc na brzuchu, mogła jednocześnie kierować i strzelać.

• 1940r. – adaptacja jednotonowego Dodge’a VC na wojskową ciężarówkę poprzez zmniejszenie ładowności do pół tony usunięcie zbytecznych elementów nadwozia, dodanie napędu 4×4 i wojskowego wyposażenia. Co ciekawe pojazd Dodge VC-1 (pojazd dla dowództwa) nazywany był często przez żołnierzy „jeepem”*

*W czasach I wojny światowej słowem „jeep” określany był niedoświadczony rekrut lub nowy, niesprawdzony pojazd

Wszystkim, których choć trochę interesuje historia Jeepa polecamy artykuły Skąd pochodzi nazwa Jeep? oraz Willys czy wojsko? Kto wynalazł Jeepa?

Źródło artykułu, daty i przytoczone cytaty: Jim Allen, Jeep,Wyd. Baran i Suszczyński, Kraków 2002